Psychologie
Een samenstelling uit het Griekse ψυχή (psukhÄ“), ziel en λÏŒγος (logos) woord, gedachte, rede ? is de wetenschap van het innerlijke leven (kennen, voelen en streven) en het gedrag van de mens.
Het doel van de psychologie is het verwerven van kennis over het doen en laten van mensen, zowel in hun alledaagse omgeving als onder bijzondere omstandigheden. Met de opkomst van het behaviorisme werd het object van de psychologie versmald tot het uiterlijk waarneembare en meetbare gedrag van de mens, omdat het innerlijke leven zich niet objectief door wetenschappelijke waarneming zou laten registreren, maar alleen subjectief door introspectie en verstehen. Men sprak wel van 'Psychologie ohne Seele'.
Men is van deze beperking teruggekomen, o.a. door de zogenaamde 'cognitieve revolutie' in de psychologie, door het grote maatschappelijke belang van de psychotherapie en door de aansluiting bij wat er in het alledaagse taalgebruik onder het woord psychologie wordt verstaan. Daarbij denkt men toch in de eerste plaats aan de motieven, emoties en gedachten die een mens tot bepaalde handelingen brengen, waarbij die motieven ook nog eens volkomen onbewust kunnen zijn. Zich uitsluitend beperken tot het uiterlijk waarneembare en meetbare gedrag is uit strikt wetenschappelijk oogpunt te verkiezen, maar heel veel van de psychologie voltrekt zich in het verborgene van het brein van individuele mensen, en wie het gedrag van mensen verklaren en begrijpen wil kan niet zonder theorie?n over de werking van al die niet objectief waarneembare processen in de hersenen.
De psychologie wil het gedrag van mensen beschrijven, begrijpen en van daaruit liefst ook kunnen voorspellen. Dat laatste lukt voor groepen van mensen (bijvoorbeeld: 'de meerderheid zal zich zus en zo gaan gedragen') vrij aardig, maar op het niveau van het individu ('zij zal zich zus of zo gaan gedragen') is de voorspellende kracht van de psychologie nog heel zwak, en het is de vraag of daar ooit verbetering in zal komen.
Veel van wat in het dagelijks leven 'psychologie' genoemd wordt, heeft geen wetenschappelijke pretenties. Ieder nadenkend mens denkt ook na over wat mensen beweegt en probeert het gedrag van zichzelf en anderen te begrijpen vanuit zijn of haar verleden, zijn of haar karakter, zijn of haar positie in de samenleving. Wie zo nadenkt is psychologisch bezig maar pretendeert daarmee geen wetenschap te bedrijven.